Badania architektoniczne i konserwatorskie w zamku w Żółkwi (Ukraina) w latach 2012-2015.

Do rozlicznych, zapoczątkowanych w 1677 r. historycznych powiązań i analogii Wilanowa i Żółkwi, na początku drugiej dekady XXI wieku dołączyła intensywna aktywność badawczo-konserwatorska. W pałacu króla Jana III w Wilanowie rozpoczął się zakrojony na wielką skalę proces restauracji fasad i wnętrz. W dawnej siedzibie Żółkiewskich, Daniłowiczów, Sobieskich i Radziwiłłów w Żółkwi rozpoczął się proces planowania analogicznych działań. Obie rezydencje królewskie, obecnie Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie i Państwowy Historyczno-Architektoniczny Rezerwat w Żółkwi, współpracują na różnych polach, dążąc do wzajemnego udostępnienia posiadanych przez siebie zasobów i kompetencji w celu poszerzenia i upowszechnienia wiedzy na temat wspólnych wątków historycznych, szczególnie tych związanych z osobą króla Jana III i jego rodziną, oraz do zrozumienia i utrwalenia materialnych śladów tych związków. W ten sposób w sferze kultury są realizowane ogólne założenia Partnerstwa Wschodniego UE.
 
W praktycznym wymiarze Muzeum w Wilanowie włączyło się aktywnie w nurt badań architektonicznych założenia żółkiewskiego, dyskontując doświadczenia zdobyte w tym zakresie podczas projektu odtworzenia barokowego kostiumu kolorystycznego fasad pałacu wilanowskiego. Stało się to możliwe dzięki dwóm faktom: zawarciu w 2008 roku przez obie instytucje porozumienia o współpracy, oraz umożliwieniu realizacji wilanowskiego programu badań w Żółkwi przez polskie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego poprzez trzykrotne (2012, 2013 i 2014) udzielenie dotacji celowych na poszukiwanie, zabezpieczanie, analizowanie i dokumentowanie zachowanych materialnych śladów historycznego wystroju zamku żółkiewskiego.

W roku 2012 zespół konserwatorów, kierowany przez specjalistów z Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, odnalazł na ścianach kilku sal piano nobile skrzydła pałacowego szczątkowo zachowane elementy wystroju pochodzącego z najwcześniejszego okresu użytkowania zamku (którego początek jest datowany na 1605 r.).
Wielowarstwowa struktura projektu przewidująca wykonywanie odkrywek, pobieranie prób i badania laboratoryjne, została uzupełniona o równoległe zabezpieczanie odnajdywanych malowideł i sztukaterii (podklejanie warstwy malarskiej, strukturalne wzmacnianie sztukaterii).
 
Sesja badań architektoniczno-konserwatorskich przeprowadzona w Żółkwi w sezonie 2013 potwierdziła założenia przyjęte po sezonie 2012, ujawniając coraz więcej motywów formalnych pozwalających datować i interpretować malowidła. Wyniki wszechstronnego przebadania w krajowych i zagranicznych laboratoriach pobranych w Żółkwi prób materiałowych (pigmenty, spoiwa, włącznie z analizą C14) stanowią potwierdzenie tez wynikających z analizy formalnej. Odkrycia doprowadziły do zrewidowania dotychczasowego stanu wiedzy na temat pierwotnego układu pomieszczeń piano nobile.
 
Kolejna sesja badań in situ, zrealizowana w roku 2014, przyniosła nowe odkrycia. Spod sztukatorskich aplikacji stanowiących dekorację kominków zostały odsłonięte w mniejszych lub większych fragmentach dwa medaliony portretowe. Interpretacja odkrytych wizerunków , rzucające nowe światło na dzieje rezydencji żółkiewskiej, a przede wszystkim na sylwetki jej założycieli.